Məzmuna keç

arXiv

Vikipediya, azad ensiklopediya
ArXiv
Loqonun şəkli
URL arxiv.org
Tipi Onlayn verilənlər bazası, IBList
Dilləri ingilis dili
Sahibi Los Alamos Milli Laboratoriyası, Kornell Universiteti[1]
Açılma tarixi 14 avqust 1991[2][3]
Alexa reytinqi
  • 2.133 (2021)[4]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

arXiv (X hərfi yunan xi hərfini (χ) ifadə edir)[5] — dərci qiymətləndirmədən yox moderasiyadan sonra təsdiqlənən elektron preprintlərin və postprintlərin (e-print də deyilir) açıq girişli verilənlər anbarı. Sayt riyaziyyat, fizika, astronomiya, elektrik mühəndisliyi, kompüter elmləri, kəmiyyət biologiyası, statistika, riyazi maliyyə və iqtisadiyyat sahələrində onlayn əldə edilə bilən elmi məqalələrdən ibarətdir. Riyaziyyat və fizikanın bir çox sahələrində demək olar ki, bütün elmi məqalələr resenziyalı jurnalda dərc edilməzdən əvvəl "arXiv" anbarında öz-özünə arxivləşdirilir. Bəzi naşirlər müəlliflərə həm də qiymətləndirilmiş postprinti arxivləşdirməyə icazə verirlər. 14 avqust 1991-ci ildə yaradılan "arXiv.org"dakı məqalə sayı 2008-ci il oktyabrın 3-də yarım milyonu,[6][7] 2014-cü ilin sonunda bir milyonu,[8][9] 2021-ci ilin sonunda isə iki milyonu keçdi.[10][11] 2021-ci ilin aprel ayına olan məlumata görə, təqdimetmə sıxlığı ayda təxminən 16,000 məqalədir.[12]

Tarixi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

"arXiv" elmi işlərin İnternet üzərindən asanlıqla ötürülməsinə və müştəri tərəfində göstərilməsinə imkan verən yığcam "TeX" fayl formatı sayəsində mümkün olmuşdur.[13] Təxminən 1990-cı ildə Coan Kon həmkarlarına "TeX" faylları kimi fizika üzrə preprintləri e-poçtla göndərməyə başladı, lakin göndərilən sənədlərin sayı poçt qutusunu doldururdu.[14] Pol Ginsparq mərkəzi saxlama anbarı yaradılmalı olduğunu dərk etdi və 1991-ci ilin avqustunda Los-Alamos Milli Laboratoriyasında (LANL) saxlanılan və istənilən kompüterdən əldə edilə bilən mərkəzi repozitor poçt qutusu yaratdı.[14] Tezliklə əlavə giriş rejimləri əlavə edildi: 1991-ci ildə FTP, 1992-ci ildə "Gopher" və 1993-cü ildə ümumdünya hörümçək toru.[9][15] Məqalələri təsvir etmək üçün tez bir zamanda elektron çap (e-print) termini qəbul edildi.

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ https://web.archive.org/web/20040229070716/https://arxiv.org/.
  2. ↑ Ginsparg P. It was twenty years ago today .... arXiv. arXiv:1108.2700v2
  3. ↑ Ginsparg P. ArXiv at 20. (ing.). / M. Skipper NPG, Springer Science+Business Media, 2011. Vol. 476, Iss. 7359. P. 145–147. ISSN 1476-4687; 0028-0836 doi:10.1038/41586.1476-4687
  4. ↑ https://www.alexa.com/siteinfo/arxiv.org.
  5. ↑ Steele, Bill. "Library-managed 'arXiv' spreads scientific advances rapidly and worldwide". Ezra. Ithaca, New York: Cornell University. Fall 2012. səh. 9. OCLC 263846378. 11 yanvar 2015 tarixində arxivləşdirilib. Pronounce it 'archive'. The X represents the Greek letter chi [ χ ].
  6. ↑ Ginsparg, Paul. "It was twenty years ago today ...". 2011. arXiv:1108.2700 [cs.DL].
  7. ↑ "Online Scientific Repository Hits Milestone: With 500,000 Articles, arXiv Established as Vital Library Resource". News.library.cornell.edu. 3 oktyabr 2008. 7 dekabr 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 iyul 2013.
  8. ↑ Vence, Tracy, "One Million Preprints and Counting: A conversation with arXiv founder Paul Ginsparg", The Scientist, 29 dekabr 2014
  9. ↑ 1 2 Staff. "In the News: Open Access Journals". Drug Discovery & Development. 13 yanvar 2015. 14 aprel 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2023.
  10. ↑ "Monthly Submissions". arxiv.org. 7 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 may 2023.
  11. ↑ "Reports – arXiv info". info.arxiv.org. 12 may 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 may 2023.
  12. ↑ "arXiv monthly submission rate statistics". Arxiv.org. 28 aprel 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 aprel 2021.
  13. ↑ O'Connell, Heath. "Physicists Thriving with Paperless Publishing" (PDF). High Energy Physics Libraries Webzine. 6 (6). 2002: 3. arXiv:physics/0007040. Bibcode:2000physics...7040O. 9 oktyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
  14. ↑ 1 2 Feder, Toni. "Joanne Cohn and the email list that led to arXiv". Physics Today (ingilis). 2021 (4). 8 noyabr 2021: 1108a. Bibcode:2021PhT..2021d1108.. doi:10.1063/PT.6.4.20211108a.[ölü keçid]
  15. ↑ Ginsparg, Paul. "The global-village pioneers". Physics World. 1 oktyabr 2008. 26 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 oktyabr 2020.

Xarici keçidlər

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=ArXiv&oldid=8070102"